پرهیز از شهادت دادن به باطل و دوری از کارهای بیهوده
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
جلسه سی و پنجم
وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا﴿۷۲﴾- سوره مبارکه الفرقان
ترجمه: و کسانیاند که گواهى دروغ نمیدهند و چون بر لغو بگذرند با بزرگوارى میگذرند.
سلام علیکم
معانی لغات:
وَالَّذِینَ: و کسانی که
لَا یَشْهَدُونَ: گواهی نمی دهند، حضور نمی یابند
الزُّورَ: ناحق، باطل
وَإِذَا: و زمانی که
مَرُّوا: بگذرند، عبور کنند
بِاللَّغْوِ: بر(عمل) لغوی
مَرُّوا کِرَامًا: میگذرند بزرگوارانه (و به آن نزدیک نمی شوند)
نهمین صفت برجسته عباد الرّحمن احترام و حفظ حقوق دیگران است «آنها کسانى هستند که هرگز شهادت به باطل نمى دهند» (وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ)
- پس دیگر صفت برجسته آنان داشتن هدف مثبت در زندگى است، مى گوید: «و آنها هنگامى که با لغو و بیهودگى بر خورد کنند، بزرگوارانه از کنار آن مى گذرند» (وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا) برگزیده تفسیر نمونه، ج3، ص: 352
در حقیقت آنها نه در مجلس باطل حضور پیدا مىکنند و نه آلوده لغو و بیهودگى مىشوند
پس دراین آیه نیز دو صفت بندگان خوب خدا ذکر شده است.
- اینکه فرمود: "وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ" دو احتمال وجود دارد که دومی محتمل تر است:
١)اگر مراد از زور، دروغ باشد، کلمه مذکور قائم مقام مفعول مطلق مى باشد و تقدیر کلام چنین مى شود که: بندگان رحمان آنهایى هستند که شهادت به زور نمى دهند.
٢)اگر مراد از زور لهو باطل از قبیل غناء و امثال آن باشد، کلمه زور مفعولٌ به، خواهد بود، و معنایش این است که: بندگان رحمان کسانى هستند که در مجالس باطل حاضر نمى شوند.
- کلمه "لغو" به معناى هر عمل و گفتارى است که مورد اعتنا نباشد، و هیچ فاید ه اى که غرض عقلا بر آن تعلق گیرد نداشته باشد، و به طورى که گفته اند: شامل تمامى گناهان مى شود. و مراد از "مرور به لغو" گذر کردن به اهل لغو و گناه است در حالى که سر گرم لغو وگناه کردن باشند.
و معناى آیه این است که: بندگان رحمان چون به اهل لغو مى گذرند و آنان را سرگرم لغو مىبینند، از ایشان روى مى گردانند، و خود را پاکتر و منزه تر از آن مى دانند که در جمع ایشان در آیند، و با ایشان اختلاط و همنشینى کنند.
- کلمه «شَهِد» دو معنا دارد:
١)حضور یافتن ٢)خبر و گواهى دادن
در این آیه هر دو معنا را مى توان استفاده کرد. یعنى آنان نه در مجالس بد حاضر مى شوند و نه بر باطل گواهى مى دهند.
- کلمه ى «زور» به معناى کار باطلى است که در قالب حقّ باشد و در تفاسیر به معناى گواهى باطل، دروغ و غنا آمده است.
- در روایتى از امام صادق(ع) مراد از «زور» در «لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ» غنا شمرده شده است.
- در تفسیر «مجمع البیان» مى خوانیم: مرور با کرامت، آن است که هرگاه ناچار شدند نام چیز زشتى را ببرند، با کنایه نام مى برند. چنانکه در روایتى از امام باقر(ع) مى خوانیم: آنان هرگاه خواستند نام عورت را ببرند، با کنایه از آن نام مىبرند. البتّه این، یکى از مصادیق رفتار کریمانه است.
- امام صادق(ع) فرمود: خداوند بر گوش واجب نمود که از شنیدن هرچه حرام است دورى نماید، سپس این آیه را تلاوت فرمودند: (وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا)
- نه تنها انجام گناه حرام است، بلکه شرکت در جلسه ى گناه و شاهد بودن برگناه نیز ممنوع است.
- هر نوع آگاهى و اطلاع و حضور در صحنهای، ارزش نیست. (لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ) گاهى انزوا و گوشه گیرى از اجتماع، ارزش است.
- حاضر نشدن در مجلس گناه و بى اعتنایى به گناهکاران، نوعى نهى از منکر است.
- هرگونه لغو در کلام، عمل وآرزو ممنوع است. بندگان خدا، هدف معقول و مفیدى دارند و عمر خود را صرف امور بیهوده نمى کنند.
- در شیوه ى نهى از منکر، همه جا خشونت لازم نیست. (لَا یَشْهَدُونَ ... مَرُّوا)
- نگذاریم فکر بد در روح ما مستقر شود. (مَرُّوا کِرَامًا)
- پیامبر اکرم (صلی الله علیه آله و سلم) فرمود: اعظم الناس قدرا نت ترک ما لا یعنیه. الأمالی للصدوق : ۷۳/۴۱) ارزشمند ترین انسانها کسی است که کارهای بیهوده را ترک کند.
- امام صادق (علیه السلام) فرمود: ایاک و الدخول فی ما لا یعنیک فتضل.
از ورود به کارهای بی هدف و بیهوده دوری کن که ورود در آن کارها موجب ذلت و خواری تو گردد.
- امیرمومنان علی (علیه السلام) فرمود: من اشتغل بالفضول، فاته من مهمه المعمول.
کسی که خود رابه کارهای زائد و غیر مهم مشغول سازد، کارهای مهم مورد توجه را از دست خواهد داد.
- از دعاهای امام سجاد (علیه السلام) است که عرضه می دارد:وعمرنی ما کان عمری بذله فی طاعتک؛ فاذا کان عمری مرتعا للشیطان فاقبضنی الیک.
خدایا! تا هنگامی که عمرم در راه انجام فرمان تو به کار رود، به من عمرده، و هرگاه چراگاه شیطان گردد، مرا بمیران.در روایت آمده است: در عصر امام سجاد (علیه السلام) در مدینه دلقکی بود که با کارهای بیهوده، مردم را میخندانید و گاه اظهار میکرد که این مرد (اشاره به امام سجاد (علیه السلام) مرا خسته کرده است، و هر چه سعی کردم نتوانستم او را بخندانم.روزی همین دلقک از پشت سر امام سجاد (علیه السلام) حرکت کرد و عبای آن حضرت را از دوش مبارکش گرفت، امام (علیه السلام) به او اعتنا نکرد.همراهان امام به دنبال او دویدند و عبا را از دستش گرفتند و به محضر امام آوردند.امام سجاد (علیه السلام) پرسید: این شخص کیست؟
عرض کردند: دلقکی از اهالی مدینه است که مردم را به این گونه کارها میخنداند.امام سجاد (علیه السلام) فرمود: به او بگویید: ان لله یوما یخسر فیه المبطلون.
خداوند را روزی است (قیامت) که بیهوده کاران در آن روز زیان میبینند.
- رسول خدا (صلی الله علیه آله و سلم) فرمود: انسان در قیامت قدم از قدم بر نمیدارد مگر این که از او درباره چهار چیز سوال میشود: از عمرش که در چه راهی به پایان رسانده؛ از جسدش (یا جوانی اش) که در چه موردی تباه ساخته؛ از اموالش که از کجا به دست آورده و در کجا به مصرف رسانده؛ و از حب ما و خاندان ما.
- امیرمومنان علی (علیه السلام) فرمود:مؤمن ساعات شبانه روزی خود را بر سه بخش تقسیم میکند: یک بخش آن را در راه اصلاح معاش زندگی به مصرف میرساند؛ بخش دوم را به استراحت و بهرهگیری از لذتهای حلال و اندوختن انرژی مصرف مینماید؛ و بخش دیگر را صرف مناجات پروردگار و اصلاح بین خود و خدا (خودسازی و به سازی در ابعاد مختلف می کند.
- انسان وقت شناس علاوه بر این که می تواند عالیترین گام ها را برای سعادت آخرت خود بردارد و به درجات عالی معنوی دست یابد در همین دنیا نیز می تواند در عرصه های علم و عمل، به کمال برسد و دارای شخصیت جهانی شده و خدمات ارزنده ای را به بشر عرضه کند.
تکلیف امروز دوستان عزیزم:
حفظ آیه به همراه ترجمه و کاربرد
التماس دعا
