صداهای کوتاه و کشیده
صداها یا حرکات، مهمترین نقش را در تلفظ حروف و کلمات قرآن کریم دارند. الف) صداهای کوتاه در قرآن به شکل های زیر هستند: ١) فتحه ( —َ ) : همان صدای ( ا ) است اما کوتاه و بدون کشش فتحه (—َ ) از نظر لغوی به معنای یک بار گشودن است و علت نام گذاری فتحه به این است که در هنگام تلفظ حرف مفتوح، لب ها یک بار به حالت گشودن به خود می گیرد.
٢) کسره ( —ِ ) : همان صدای ( ی ) است اما کوتاه و بدون کشش کسره (—ِ ) از نظر لغوی به معنای یک بار شکستن است و علت نام گذاری کسره به این است که در هنگام تلفظ حرف مکسور، لب ها یکبار حالت افتادگی و شکستگی به خود می گیرند. ٣) ضمه ( —ُ ) : همان صدای ( او ) است اما کوتاه و بدون کشش ضمه (—ُ ) از نظر لغوی به معنای یک بار پیوستن است و علت نام گذاری ضمه به این است که در هنگام تلفظ حرف مضموم، لب ها یک بار حالت غنچه و پیوستگی به خود می گیرند.
که به حروف که حرکات مذکور را دارا هستند به ترتیب: حرف مفتوح، حرف مکسور و حرف مضموم گویند. مثال حرفی: (بَ بِ بُ) (سَ س ِ سُ ) ( طَ طِ طُ ) مثال کلمه ای: (خَلَقَکَ ) ( کَبُرَ ) ( خَشِیَ ) ب) صداهای کشیده در قرآن به شکل های زیر هستند: ١) صدای کشیده فتحه (—َ ا) یا "الف مدی": هر حرف همراه با الف ، یک بخش از کلمه را تشکیل می دهد و به اندازه ی دو فتحه (دو ضرب) ، کشیده میشود. نکته: تفاوت فتحه با فتحه ی کشیده (الف مدی) فقط در میزان کشش آن است و نباید میل به (آ) داشته باشد (بجز حروف استعلا و راء) مانند: یَلْتَقِیٰان - عَسیٰ - رَفَعَنٰا ٢) صدای کسره ی کشیده (—ِ ی) یا "یاء مدی": هر حرف همراه با کسره ی کشیده ، یک بخش از کلمه را تشکیل می دهد و به اندازه ی دو کسره (دو ضرب) ، کشیده میشود. مانند: نَصیبٌ - کٰافِرینَ ٣) صدای کشیده ضمه (—ُ و ) یا "واو مدی": هر حرف همراه با ضمه ی کشیده ، یک بخش از کلمه را تشکیل می دهد و به اندازه ی دو ضمه (دو ضرب) ، کشیده میشود. مانند: قوُلوُا - یَکوُنُ به صداهای کشیده، اصطلاحاً حروف مدی نیز گویند" الف مدی، یاء مدی، واو مدی مثال صداهای کوتاه و کشیده:بِخَارِجِینَ که خوانده می شود: بِ خَا رِ جِی نَیُوحِی که خوانده می شود: یُو حِی بُطُونُ که خوانده می شود: بُ طُو نُ یُبَایِعُونَ که خوانده می شود: یُ بَا یِ عُو نَ کَاذِبُونَ که خوانده می شود: کَا ذِ بُو نَ لَا وَزَرَ که خوانده می شود: لَا و َ زَ رَ نکته ی بسیار مهم : در "لهجه فارسی" بین هر یک از حرکات کوتاه و کشیده دو گونه تفاوت وجود دارد: ١) تفاوت کمی: فتحه و کسره و ضمه به اندازه ی یک ضرب کشیده میشوند اما "الف مدی" و "یاء مدی" و "واو مدی" به اندازه ی دو ضرب کشیده میشوند. ٢) تفاوت کیفی: برای تلفظ فتحه و کسره و ضمه دهان تقریبا بصورت افقی باز میشود ولی برای تلفظ "الف مدی" و "یاء مدی" و "واو مدی" دهان بصورت عمودی باز میشود. امااااا در لهجه ی عرب بین صداهای کوتاه و کشیده ، فقط تفاوت "کمی" وجود دارد. بنابراین در عربی : اگر صدای فتحه را ادامه دهیم تبدیل به "الف مدی" خواهد شد. اگر صدای کسره را ادامه دهیم تبدیل به "یاء مدی" خواهد شد. اگر صدای ضمه را ادامه دهیم تبدیل به "واو مدی" خواهد شد. و در زبان عرب، دهان تنها بصورت افقی باز میشود (بجز در مورد حروف استعلا و راء که ان شاالله گفته خواهد شد) مثال: فتحه و "الف مدی": مَکَروُا - مٰاکِرین جَعَلَ لَهُ - جَعَلٰا لَهُ کسره و "یاء مدی": اِلٰه - ایلٰافِهِمْ سِرٰاجاً - سیروُا ضمه و "واو مدی": قُتِلوُا - قوُتِلوُا مُسْلِموُنَ - مُوسِعوُنَ نکته: هرگاه روی حرکات کشیده، علامت مد قرار بگیرد آن حرکت بیش از دو ضرب خوانده میشود که میزان کشش آن با توجه به نوع مد، متفاوت است. مانند جٰآءَ - یٰا اَیُّها الَّذینَ اَمَنوُا - یَشٰآءُ |
