پاسخ به سوال دوستان (شماره 8- ذکر سجده ی واجب)

سوال : ذکر سجده ی واجب در قرآن:

یه توضیح کلی در مورد آیات سجده دار قرآن کریم ، میگم خدمتتون:

-در چهار سوره قرآن آیه سجده واجب قرار دارد که به آیات عزایم چهارگانه معروفند.این آیات عبارتند از:

١. آیه ١٥ سوره سجده

٢. آیه ٣٧ سوره فصلت

٣. آیه آخر (٦٢) سوره نجم

٤. آیه آخر (١٩) سوره علق

- پس از خواندن کامل آیه، باید سجده نمود

-وجوب سجده، فوری است و تأخیر آن جایز نیست و اگر فراموش نماید و یا از روی معصیت ترک کرده باشد هر وقت یادش بیاید، باید سجده کند.

-مهمترین علتی که برای سجده در این چهار سوره می توان ذکر کرد، سنّت اهل بیت علیهم السلام هست. یعنی روایاتی که از امامان معصوم در این باره صادر شده است.

-وجوب و استحباب سجده، مختصّ قاری و شنونده و کسی است که آیات (مذکوره) به گوشش بخورد می باشد امّا بر کسی که آیات را بنویسد و یا تصور کند و یا آن که نوشته آن را ببیند و یا به قلبش خطور دهد، سجده واجب نمی‌ شود. 

- طبق نظر "آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، مکارم، سیستانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی":

"گفتن ذکر" در سجده واجب قرآن واجب نیست، بلکه اگر کسی که سجده قرآن بر او واجب است، در سجده واجب قرآن پیشانى را به قصد سجده به زمین بگذارد، اگر چه ذکر نگوید کافى است

گفتن ذکر، مستحب طبق نظر "آیت الله صافی"، مستحب و مطابق احتیاط)

طبق نظر "آیت الله مکارم" گفتن ذکر بهتر است

بهتر است این ذکر گفته شود: «لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ حَقّا حَقّا لَا إِلٰهَ الّا اللّٰهُ ایماناً وَ تَصْدِیقاً لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ عُبُودِیَّه وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَکَ یٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لَا مُسْتَنْکِفاً وَ لَا مُسْتَکْبِراً بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ»

"آیت الله شبیری زنجانی" گفتن ذکر مستحب است و بهتر آن است که این ذکر را بگوید: " سَجَدْتُ لَکَ تَعَبُّداً وَ رِقَّاً، لٰا مُسْتَکْبِراً عَنْ عِبٰادَتِکَ وَ لٰا مُسْتَنْکِفاً وَ لٰا مُتَعَظِّماً، بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ خٰائِفٌ مُسْتَجِیرٌ".

- طبق نظر تمام مراجع خواندن آیات سجده در هنگام حیض جایز نیست.

منابع:

- توضیح المسائل مراجع، ج١، مسأله ١٠٩٩ و ذیل مسأله؛ آیت الله شبیری زنجانی، توضیح المسائل، مسأله ١١٠٨؛ آیت الله وحید، توضیح المسائل، مسأله ١١٠٨؛ آیت الله صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، مسأله ١١٠٨.

- عروة الوثقی، ج ۱، ص ۶۸۴ (فصل فی سائر اقسام السجود، م ۳ ـ ۴)

پس دوستان طبق نظر تمام مراجع، در سجده ی واجب "باید" پیشانى را به قصد سجده به زمین بگذارد، و در گفتن ذکر ، نظرات ، کمی متفاوته .پس مُجرَّد سجده کفایت می‌ کند و گفتن ذِکر واجب نیست، اگر چه گفتنِ ذکر، "مستحب" می‌ باشد و در انجام این مستحب هر ذکری کفایت می‌ کند و لکن بهتر این است که ذکر گفته شود. راحت ترین کار گفتن "سبحان ربی الاعلی وبحمده" هست. و ذکری که در بالا گفتم مستحبه و ثواب دارد، ان شاالله..