پاسخ به سوال دوستان (شماره ١٤- برف در آیات قرآن)

سوال یکی از دوستان: چرا در قرآن حرفی از برف و سرما زده نشده است؟

اول لازمه این نکته رو بگم:

خداوند در آیه 59 سوره انعام می فرمایند:

وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ یَابِسٍ إِلاَّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ/59 انعام

هیچ تر و خشکى نیست مگر اینکه در کتابى روشن [ثبت] است (۵۹)

پس بهتره  شبهه هایی رو که می خواهیم وارد کنیم ناشی از ندانستن و علم ناقص خودمون بدونیم و نه چیز دیگری. البته اینها شبهه هم نیست، بلکه فقط جوسازی است. اول آیات قرآن رو با دقت بخونیم و بعد اظهار نظر کنیم. چرا که همه چیز در قرآن آمده است.

آب که مهم‌ترین مایه حیات است، همواره به مقدار فراوان بر اساس شرایط اقلیمی هر یک از مناطق و به لطف پروردگار از آسمان نازل می‌شود و تمام نهرها و چشمه‌ها و قنات‌ها و چاه‌های آب، ذخایر آبی خود را از باران می‌گیرند.
نزول آب از آسمان می‌تواند مصادیق فراوانی داشته باشد که برخی از مصادیق آن تگرگ و برف خواهد بود؛ و نازل شدن آب از آسمان بسیار در آیات قرآن آمده است.بنابر این با توجه به آیاتی که به نزول آب از آسمان اشاره کرده‌اند، می‌توان گفت که این آیات، عام بوده و شامل همه انواع بارش می‌شود(باران، برف، تگرگ) .بعنوان مثال:

1)وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا /48 فرقان
و اوست آن کس که بادها را نویدى پیشاپیش رحمت‏خویش [=باران] فرستاد و از آسمان آبى پاک فرود آوردیم ( ۴۸)

2)انّا صببنا الماء صبا/1 عبس

 ما آب فراوانی از آسمان فرو ریختیم

3) أَفَرَأَیْتُمُ الْمَاء الَّذِی تَشْرَبُونَ /68 أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ /69واقعه(

آیا آبى را که مى‏نوشید دیده‏اید ۶۸)آیا شما آن را از [دل] ابر سپید فرود آورده‏اید یا ما فرودآورنده‏ایم (۶۹)

4) وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ../18 مومنون

و از آسمان آبى به اندازه [معین] فرود آوردیم

5) وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ /9فاطر(۹)

و خدا همان کسى است که بادها را روانه مى‏کند پس [بادها] ابرى را برمى‏انگیزند و [ما] آن را به سوى سرزمینى مرده راندیم و آن زمین را بدان [وسیله] پس از مرگش زندگى بخشیدیم رستاخیز [نیز] چنین است

6) وَاللّهُ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْیَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَسْمَعُونَ /65 نحل(۶۵)

و خدا از آسمان آبى فرود آورد و با آن زمین را پس از پژمردنش زنده گردانید قطعا در این [امر] براى مردمى که شنوایى دارند نشانه‏اى است

برف و تگرگ، همان بارانی است که به علت برودت (سرمای) هوا، یخ زده است. اگر ذراتش ریز باشد به دانه‌های برف مبدل می‌شود و اگر درشت‌تر باشد و بیشتر یخ بزند، تگرگ می‌شود. و هر کس کمی قرآن خوانده باشد و البته با معنا، با آیات متعدد در خصوص "باران" که ریشه برف و تگرگ است، آشنا هست، هر چند در قرآن کریم به برف و تگرگ نیز اشاره شده است:

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجِی سَحَابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَیُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِیهَا مِن بَرَدٍ فَیُصِیبُ بِهِ مَن یَشَاء وَیَصْرِفُهُ عَن مَّن یَشَاء یَکَادُ سَنَا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ/43 نور

ترجمه: آیا ندیدى که خداوند ابرى را (از هر سو) به آرامى مى‏راند سپس میان (قطعات) آن پیوند مى‏دهد سپس آن را متراکم مى‏سازد، پس باران را مى‏ بینى که از لابه‏لاى آن بیرون مى‏آید، و نیز از آسمان (بالاى سرتان) از کوه‏هاى ابر یخ‏زده که در آن هست برف و تگرگ فرو مى‏ریزد، پس به سبب آن به قومى که بخواهد (در دنیا به آنها کیفر دهد) زیان مى‏رساند و آن را از قومى که بخواهد برمى‏گرداند، نزدیک است روشنى برقش (نور) چشم‏ها را از بین ببرد.

در کتاب ترجمه مفردات راغب چنین نوشته است:
برد: برف یا بارانى که در اثر هواى سرد منجمد می ‏شود.
برد السّحاب: مخصوص به هواى سرد و ابرى است.
سحاب أبرد و برد: ابرى که بسیار سرما زاست.
(ترجمه مفردات، ج‏1، ص: 258)

دانشمندان گفته ‌اند: شکل‌گیری تگرگ در آسمان به این طریق است که دانه‌های باران از ابر جدا می‌شود و در قسمت فوقانی هوا به جبهه سردی برخورد می‌کند و یخ‌ می‌زند، سپس طوفان‌های کوبنده‌ای که در آن منطقه حکمفرما است، گاهی این دانه‌ها را دوباره به بالا پرتاب می‌کند و بار دیگر این دانه‌ها به داخل ابرها فرو می‌رود و لایه دیگری از آب به روی آن می‌نشیند که به هنگام جدا شدن از ابر دوباره یخ می‌زند. گاهی این موضوع چندین بار تکرار می‌شود و هر زمان لایه تازه‌ای روی آن می‌نشیند تا تگرگ به اندازه‌ای درشت شود که دیگر طوفان نتواند آن را به بالا پرتاب کند.
در این حال است که تگرگ بارش می‌کند و یا این که طوفان فرو می‌نشیند و بدون مانع به طرف زمین حرکت می‌کند.
تگرگ یا برف جز آب‌های تبخیر شده از زمین نیست که با تغییر و تحولی که در آن صورت گرفته، شکل‌های مختلف باران، برف و تگرگ به خود گرفته است. در قرآن اشاره به منبع اصلی آن که فرود آوردن آب از آسمان است شده، نیز اشاره به برخی از مصادیق آن مانند باران و تگرگ کرده، ولی ظاهراً در قرآن به برف اشاره نشده است.