پاسخ به سوال دوستان (شماره 7- آیت الکرسی)

سوال: آیت الکرسی کدوم یک از آیات سوره بقره هست فقط آیه ٢٥٥ هست یا هر سه آیه؟

- منظور از آیة الکرسی: آیه ۲۵۵ سوره بقره است؛ آیه در بر دارنده " کرسی خداوند " را آیة الکرسی گویند. ( وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ) به عقیده برخى از مفسران، و با توجه به برخى از روایات آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ از همین سوره نیز جزء آیة الکرسى شمرده شده است، ولى منابع اصیل و کهن آن را تأیید نمى کند.

- علت نام گذاری به آیة الکرسی: علت اشتهار این آیه به "آیة الکرسی" ذکر "کرسى خداوند " در این آیه است: "وسع کرسیه السموات والارض؛ تخت (حکومت ) او، آسمان ها و زمین را دربرگرفته است ".

- زمان نام گذاری: از برخى روایات از پیامبر اکرم (ص) درباره این آیه، معلوم مى شود که از زمان پیامبر (ص) این آیه به همین نام شناخته مى شد.

- معنای کرسی: طبق حدیثی از امام صادق (ع) "کرسی" علم اختصاصى خداوند است که هیچ کس (حتى انبیا) بر آن آگاهى نمى یابد.

کرسى مانند عرش است که هر کدام دو معنا دارند یکى تخت و سریر و دیگرى علم و عظمت و احاطه و قدرت الهی، که اکثر مفسران معناى اخیر را مناسب مى دانند.

- از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که از ابى بن کعب سوال کرد و فرمود: کدام آیه برترین آیه کتاب الله است ؟ عرض کرد: الله لا اله الا هو الحى القیوم ، پیامبر (ص ) دست بر سینه او زد و فرمود: دانش بر تو گوارا باد، سوگند به کسى که جان محمد(ص) در دست او است این آیه داراى دو زبان و دو لب است که در پایه عرش الهى تسبیح و تقدیس خدا مى گوید.

- درنتیجه تمام روایاتى که در فضیلت آن وارد شده و از آن تعبیر به آیة الکرسى کرده همه نشان مى دهد که یک آیه بیش نیست (٢٥٥ بقره).

 

-پس بطورکلی آیا آیة الکرسى همین یک آیه است ؟
قرائنى در دست است که نشان مى دهد، همان یک آیه است .
1 - تمام روایاتى که در فضیلت آن وارد شده و از آن تعبیر به آیة الکرسى کرده همه نشان مى دهد که یک آیه بیش نیست .
2 - تعبیر به کرسى فقط در همان آیه اول است و نامگذارى به آیة الکرسى نیز مربوط به همین آیه است .
3 - در بعضى از احادیث به همین معنى تصریح شده مانند حدیثى که در امالى شیخ از امیر مومنان على (ع) نقل شده است که ضمن بیان فضیلت آیة الکرسى از الله لا اله الا هو شروع فرمود تا و هو العلى العظیم .
4 - در مستدرک سفینة البحار، از مجمع نقل مى کند و آیة الکرسى معروفة و هى الى قوله و هو العلى العظیم آیة الکرسى معروف است و آن تا و هو العلى العظیم است . (مستدرک سفینة البحار ، جلد 9 صفحه 97)

5 - در حدیثى از امام سجاد (ع) مى خوانیم که پیامبر اکرم (ص) فرمود: کسى که چهار آیه از اول سوره بقره و آیة الکرسى و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر بقره را بخواند، هرگز ناخوشایندى در خودش و مالش نمى بیند و شیطان به او نزدیک نمى شود، و قرآن را فراموش

منابع:

‍ نمى کند. (بحار الانوار ، جلد 89 صفحه 265)
از این تعبیر نیز استفاده مى شود که آیة الکرسى یک آیه است .
6 - در بعضى از روایات وارد شده که آیة الکرسى پنجاه کلمه است و در هر کلمه اى پنجاه برکت است (مجمع البیان ، جلد 1 و 2 صفحه 361) . شمارش کلمات آیه نیز نشان مى دهد که تا و هو العلى العظیم پنجاه کلمه است .  

فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیرالکبیر، ج۷، ص۲-۱۳.

رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۵۲.

سبحانی، جعفر، الایمان والکفرفى الکتاب والسنة، ج۱، ص۲۵۰.

مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۲، ص۱۹۰.

منصور، عبدالحمیدیوسف، نیل الخیرات فى القراءات العشرة، ج۲، ص۳۴۲.