دعا برای رفع کینه و دشمنی نسبت به مومنان

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

جلسه شانزدهم

وَالَّذِینَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ﴿۱۰﴾ - سوره مبارکه حشر

ترجمه: و [نیز] کسانى که بعد از آنان [=مهاجران و انصار] آمده‏اند [و] مى‏گویند پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان که در ایمان آوردن بر ما پیشى گرفتند ببخشاى و در دلهایمان نسبت به کسانى که ایمان آورده‏اند [هیچ گونه] کینه‏اى مگذار پروردگارا راستى که تو رئوف و مهربانى.

سلام علیکم

معانی لغات:

وَالَّذِینَ: وکسانی که

جَاؤُوا: آمدند

مِن بَعْدِهِمْ: از بعد از آنها(مهاجرین و انصار)

یَقُولُونَ: می گویند

رَبَّنَا: پروردگار ما

اغْفِرْ لَنَا: ما را ببخش

وَلِإِخْوَانِنَا: و(همچنین) برادران(دینی) مارا

الَّذِینَ: کسانی که

سَبَقُونَا: سبقت گرفتند برما

بِالْإِیمَانِ: در ایمان

وَلَا تَجْعَلْ: و قرارنده

فِی قُلُوبِنَا: در قلبهای ما

غِلًّا: کینه، حسد

لِّلَّذِینَ آمَنُوا: نسبت به کسانی که ایمان آورده اند

رَبَّنَا: پروردگار ما

إِنَّکَ: همانا تو

رَؤُوفٌ: رئوف

رَّحِیمٌ: مهربان    

- از دعاهایی که میشه توی قنوت خوند(از قسمت رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا... تا آخرآیه).

- در آیات قبل سوره، از مهاجرین و انصار ستایش شده است و در این آیه سخن از تابعین است که تمام مسلمانان پس از پیامبر و اصحاب ایشان را مى‏تواند شامل شود.

-"غل" (بر وزن سل ) در اصل به معنى نفوذ مخفیانه چیزى است ، و لذا به آب جارى در میان درختان "غلل" مى گویند، و از آنجا که حسد و عداوت و دشمنى به طرز مرموزى در قلب انسان نفوذ مى کند به آن "غل" گفته شده ، بنابراین "غل" تنها به معنى "حسد" نیست بلکه مفهوم وسیعى دارد که بسیارى از صفات مخفى و زشت اخلاقى را شامل مى شود.
-تعبیر به "اخوان" (برادران ) و استمداد از خداوند رؤ ف و رحیم در پایان آیه همه حاکى از روح محبت و صفا و برادرى است که بر کل جامعه اسلامى باید حاکم باشد و هر کس هر نیکى را مى خواهد تنها براى خود نخواهد، بلکه تلاشها و تقاضاها همه به صورت جمعى و براى جمع انجام گیرد، و هر گونه کینه و عداوت و دشمنى و بخل و حرص و حسد از سینه ها شسته شود و این است یک جامعه اسلامى راستین .

- در آیات ٨ تا ١٠ سوره حشر به عوامل وحدت اشاره شده است:

محبّت «یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ»

إیثار «وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ»

دعا «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ»

خدمت «تَبَوَّؤُوا الدَّارَ»

دورى از حرص و حسد. «لَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا...»

دورى از بخل «یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ»

اخوّت «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا» 

سعه صدر و نداشتن کینه «لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا» 

مغفرت و استغفار «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا» 

- بیش از دویست بار موضوع مغفرت و واژه‏هاى آن در قرآن مطرح شده است. هم خودمان باید استغفار کنیم و هم از اولیا و دوستان خدا بخواهیم که براى ما استغفار کنند. البتّه استغفار براى مشرکان و منافقان اثرى ندارد.  

- عوامل مغفرت الهى عبارتند از:

1- اطاعت از رهبر آسمانى: «...فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ...﴿۳۱﴾ - سوره مبارکه آل عمران»

2- تقوا: «إَن تَتَّقُواْ اللّهَ یَجْعَل لَّکُمْ فُرْقَانًا وَیُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ...﴿۲۹﴾ - سوره مبارکه انفال»

3- عفو و گذشت نسبت به مردم: «وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ...﴿۲۲﴾ - سوره مبارکه نور»

4- کلام مستدل و محکم: «...قُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا﴿۷۰﴾ یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمَالَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ...﴿۷۱﴾ - سوره مبارکه احزاب»

5- قرض الحسنه: «إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ...﴿۱۷﴾ - سوره مبارکه تغابن»

6- توبه: «وَمَن یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِیمًا﴿۱۱۰﴾ - سوره مبارکه نساء»

- مکتب کامل مکتبى است که براى پیروان آینده خود نیز طرح کمال و رشد داشته باشد. «وَالَّذِینَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ»

- دعاى خیر براى گذشتگان، وظیفه آیندگان است. «وَالَّذِینَ جَاؤُوا مِن... الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ»

- براى جلوگیرى از سوء تفاهم، ابتدا از لغزش‏هاى خود استغفار کنیم و سپس لغزشهاى دیگران. «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا»

- تمام مسلمانان با هم برادرند و باید براى یکدیگر دعا ‏کنند. «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ»

- سابقه در ایمان، یک ارزش است. «سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ»

اینجاست که قرآن کریم وعده قطعی بهشت را به آنها داده و در سوره ی واقعه می فرماید:  

و السابقون السابقون/١٠  أولئک المقربون/١١ فى جنات النعیم/١٢  

( و پیشگامان که پیشگامند/١٠ آنها مقربانند/١١ در باغ هاى پرنعمت [بهشت جاى دارند]/١٢ ) 

یعنى کسانى که به انجام دادن کارهاى نیکو و خیرات شتاب مى کنند، و هر جا که به حق دعوت شوند آن را اجابت مى کنند، و از گردنه توافق اجتماعى با نیروى اراده و بینش ایمان مى گذارند.

سابقان آن کسانند که نخستین گام را به طرف خیر برداشته اند، و با بصیرت و فهم خود ایمان آوردند، و در عمل به خدا توکل داشتند، و معتمد به خود بودند، و با شجاعت خویش گردنبند عادت را گسیختند و از جاذبه محیط بیرون آمدند و از سقفهاى ساختگى با جستجو و ابتکار و ابداع تجاوز کردند : 

 و لا یخافون لومة لائم/٥٤ مائده  

(  و از سرزنش هیچ سرزنش کننده نترسیدند) 

آنان از لحاظ کمیت و نوع خیر سابقه دارترند و احترامشان واجب!

- مؤمن، مصونیت از گناه ندارد، ولى هرگاه گناهى مرتکب شد، بلافاصله استغفار مى‏کند. «اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا» 

- در اخوت و برادرى دینى، زمان و مکان و نژاد مطرح نیست. «إِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ»

- با دعاى خیر، کینه‏ها را از دل دور کنیم. «رَبَّنَا اغْفِرْ... غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا»

- مؤمن، بدخواه دیگران نیست. «لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا»

- خودسازى بدون استمداد از خداوند نمى‏شود. «رَبَّنَا... لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا»

- در اصلاحات خود باید به سراغ ریشه‏ ها رفت. ریشه بسیارى از گناهان، کینه و حسادت ودشمنى است که باید ریشه‏کن شود. «لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا» 

- رأفت و رحمت خداوند پشتوانه اجابت دعاهاست. «اغْفِرْ... إِنَّکَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ» 

-جمله" رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ" دعایى است به جان خودشان، و به جان مؤمنینى که قبل از ایشان بودند، دعائى است به مغفرت. و اگر از مسلمانان قبل از خود تعبیر کردند به" اخوان" براى این بود که اشاره کنند به اینکه ایشان را از خود مى‏دانند، هم چنان که قرآن در باره همه مسلمانان فرموده:" بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ" /25 نساء

 پس مسلمانان یکدیگر را دوست مى‏دارند، همان طور که خود را دوست مى‏دارند، و براى یکدیگر دوست مى‏دارند، آنچه را که براى خود دوست مى‏دارند.
و به همین جهت انصار بعد از آن دعاى خود گفتند:" وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ" از خدا خواستند که هیچ غلى، یعنى عداوتى، از مؤمنین در دلشان قرار ندهد. و در جمله" لِلَّذِینَ آمَنُوا" همه مساله را نسبت به همه مؤمنین تعمیم دادند، چه مؤمنین از بین خودشان، یعنى انصار، و چه از مهاجرین، که قبل از ایشان ایمان آورده بودند. و هم اشاره کردند که به جز ایمان هیچ غرض و هدفى ندارند. 

 تکلیف امروز دوستان عزیزم:

حفظ آیه به همراه ترجمه و کاربرد

التماس دعا