بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
جلسه پانزدهم
وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الآخِرَةُ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یَتَّقُونَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ﴿۳۲﴾ - سوره مبارکه انعام
ترجمه: و زندگى دنیا جز بازى و سرگرمى نیست و قطعا سراى بازپسین براى کسانى که پرهیزگارى مىکنند بهتر است آیا نمىاندیشید.
سلام علیکم
معانی لغات:
وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا: و نیست زندگی دنیا
إِلاَّ: جز
لَعِبٌ: بازی
وَلَهْوٌ: و سرگرمی
وَلَلدَّارُ الآخِرَةُ: و قطعا سرای آخرت
خَیْرٌ: بهتراست
لِّلَّذِینَ: برای کسانی که
یَتَّقُونَ: تقوا پیشه میکنند
أَفَلاَ تَعْقِلُونَ: آیا پس تعقل نمی کنید
- لعب (بر وزن لزج ) در اصل از ماده لعاب (بر وزن غبار) به معنى آب دهان است که از لبها سرازیر گردد، و اینکه بازى را لعب مى گویند، بخاطر آن است که همانند ریزش لعاب از دهان است که بدون هدف انجام مى گیرد.
- آنها که تنها به دنیا دل بسته اند و جز آن نمى جویند و نمى طلبند در واقع کودکان هوسبازى هستند که یک عمر به بازى و سرگرمى پرداخته و از همه چیز بی خبر مانده اند!
تشبیه زندگى دنیا به بازى و سرگرمى از این نظر است که بازیها و سرگرمیها معمولا کارهاى توخالى و بى اساس هستند که از متن زندگى حقیقى دورند، نه آنها که در بازى پیروز میشوند نه آنها که شکست مى خورند شکست یافته اند زیرا پس از پایان بازى همه چیز بجاى خود بازمى گردد!
بسیار دیده مى شود که کودکان دور هم مى نشینند و بازى را شروع مى کنند یکى را امیر و دیگرى را وزیر و یکى را دزد و دیگرى را قافله، اما ساعتى نمى گذرد که نه خبرى از امیر است و نه وزیر، و نه دزد و نه قافله ، و یا در نمایشنامه هائى که به منظور سرگرمى انجام مى شود صحنه هائى از جنگ یا عشق یا عداوت مجسم مى گردند اما پس از ساعتى خبرى از هیچکدام نیست .
دنیا به نمایشنامه اى مى ماند که بازیگران آن ، مردم این جهانند، و گاه این بازى کودکانه حتى عاقلان و فهمیده ما را بخود مشغول مى دارد اما چه زود پایان این سرگرمى و نمایش اعلام مى گردد.
سپس زندگانى سراى دیگر را با آن مقایسه کرده مى فرماید:
و للدار الاخرة خیر للذین یعقون افلا تعقلون:
(سراى آخرت براى افراد با تقوا بهتر است آیا اندیشه و تعقل نمى کنید)
زیرا حیاتى است جاویدان و فناناپذیر در جهانى وسیعتر و سطح بسیار بالاتر، در عالمى که سر و کار آن با حقیقت است نه مجاز، و با واقعیت است نه خیال ، در جهانى که نعمتهایش با درد و رنج آمیخته نیست ، و سراسر نعمت خالص است
بیدرد و رنج .
از آنجا که درک این واقعیات ، با توجه به مظاهر فریبنده دنیا، براى غیر اندیشمندان ممکن نیست لذا روى سخن در پایان آیه به چنین افراد شده است .
- در حدیثى از هشام بن حکم از امام موسى بن جعفر (ع ) نقل شده که چنین فرمود: "اى هشام خداوند عاقلان را اندرز داده و نسبت به آخرت علاقمند ساخته و گفته است زندگى دنیا جز بازى و سرگرمى نیست ، و سراى آخرت براى افراد با تقوا بهتر است آیا فکر و عقل خود را بکار نمى اندازید؟"( نورالثقلین جلد ١ صفحه ٧١١)
نکته: هدف از این آیات مبارزه با وابستگى و دلبستگى به مظاهر جهان ماده و فراموش کردن مقصد نهائى آن است ، و گرنه آنها که دنیا را وسیله اى براى سعادت قرار داده اند در حقیقت جستجوگران آخرتند نه دنیا و درحقیقت اگر دنیا مزرعه ى آخرت قرار نگیرد، بازیچه مى شود.پس با توجّه به آیات دیگر قرآن، نباید این آیه را دعوت به رهبانیّت و ترک دنیا دانست.
-خیر بودن آخرت به خاطر آن است که هم لذّت هایش آمیخته به رنج نیست و هم زودگذر و موهوم و خیالى نیست.
- شباهت دنیا به لهو و لعب از جهاتى است:
الف: دنیا مثل بازى، مدّتش کوتاه است.
ب: دنیا مثل بازى، تفریح و خستگى دارد و آمیخته اى از تلخى و شیرینى است.
ج: غافلان بى هدف، بازى را شغل خود قرار مى دهند.
د: دنیاگرایى مثل بازى، انسان را از اهداف مهم باز مى دارد.
- دنیا محورى، فکرى کودکانه و پوچ است. (لهو ولعب معمولاً کار کودکان است و سرگرم شدن به دنیا انسان را از آخرت باز مى دارد) «لهو ولعب»
- راه نجات از حسرت آخرت، فکر و تعقّل است. «یا حسرتنا... أفلا تعقلون» (با توجه به آیه قبل)
- خردمند، فریب دنیا را نمى خورد. «و للدّار الاخرة خیر... أفلا تعقلون»
- بکار نگرفتن اندیشه، زمینه توجّه به دنیا وغفلت از آخرت است. «أفلاتعقلون»
- غفلت از آخرت، سبب توبیخ است. «أفلا تعقلون»
- تعقّل و تقوا، ملازم یکدیگرند. «یتّقون أفلاتعقلون»
سخن آخر: کسی که اهل تفکر و تعقل باشد میداند که دل بستن به بازی و آلات آن و اختصاص دادن تمام فکر و ذکر خود به آن ک، ار غیر عقلانی و نادرستی است و باید دنیا را به چشم مزرعه ی آخرت نگریست که در غیر این صورت در قیامت دچار خسران خواهد شد.
خَسِرَ هُنالِکَ الْمُبْطِلونَ /٧٨ غافر (و آن روز اهل باطل زیان خواهند کرد)
تکلیف امروز دوستای گلم: حفظ آیه به همراه ترجمه و کاربرد
التماس دعا
