دعا برای آمرزش همه ی مومنان

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

جلسه هشتم

رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ ﴿۴۱﴾- سوره مبارکه ابراهیم

ترجمه: پروردگارا روزى که حساب برپا مى‏شود بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى.

سلام علیکم

معانی لغات:

رَبَّنَا: پروردگار ما

اغْفِرْ لِی: ببخش بر من 

وَلِوَالِدَیَّ: و بر پدر و مادرم

وَلِلْمُؤْمِنِینَ: و بر (همه) مومنین

یَوْمَ: روزی(که)

یَقُومُ: برپا میشود

الْحِسَابُ: حساب

- یکی از آیاتی که میتونیم در قنوت نمازهامون بخونیم.           

- آخرین دعایی که از زبان حضرت ابراهیم (ع) درقرآن کریم نقل شده است این آیه است واین دعا شبیه به آخرین دعایى است که قرآن از حضرت نوح (ع) نیز نقل نموده که فرموده است: رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِمَن دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارًا ﴿۲۸﴾ - سوره مبارکه نوح

- دعا برای عموم مؤمنان و پدر و مادر بویژه، به هر زبان و هر شکلی که باشد پسندیده است؛ فرزندان می‌توانند به تناسب معلومات خود هر نوع دعایی را در حق والدین خود داشته باشند.

در قرآن و روایات نیز نمونه‌هایی برای آن بیان شده است؛ مانند آیه فوق الذکر.

- در وجوب نیکی به والدین و دعای خیر برای آنان فرقی بین زنده بودن و بعد از مرگشان نیست؛ یعنی فرزند وظیفه دارد همیشه از درگاه پروردگار برای آنان دعا و استغفار نماید.از رسول گرامی اسلام، روایت وارد شده که مقام یکی را در بهشت بالا می برند. می گوید: «این مقام از کجا برای من حاصل شده است؟». گویند: فرزندت برای تو طلب آمرزش کرد.

اینجاست که ارزش سخن امام صادق علیه السلام برای ما روشن می گردد که فرمود:

ما یمنع الرجل منکم ان یبرّ والدیه حیین أو میتین یصلّی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و یصوم عنهما فیکون الذی صنع لهما و له مثل ذلک.(142)

مرگ والدین نباید سبب قطع رشته خدمات گردد؛ بلکه باید پس از مرگ به آنها نیکی کرد؛ برای ایشان نماز گزارد و روزه گرفت و حج انجام داد که خداوند، همان ثوابی را که برای آنان مقرّر داشته است، برای فرزند هم عطا می کند.

بنابر روایات ائمه معصومین علیهم السلام ، والدین بعد از مرگ، هر لحظه چشم انتظار حسنه و کار نیکی از فرزندان هستند؛ اعمالی که می توانند باقیات صالحات باشند و در علوّ درجات آنها تأثیر بگذارد. روح آنان در جهان برزخ، شاهد و ناظر بر اعمال ماست.

آمرزش و طلب رحمت و بخشش از سوی فرزندان، باعث شادی روح پدر و مادر می شود و علاوه بر این، در تربیت صحیح و شکل گیری درست فرزندانشان نیز تأثیر بسزایی دارد. وقتی فرزند می بیند که پدرش برای والدین خود این چنین طلب رحمت می کند وهمیشه به یاد آنان است و ارتباط معنوی خود را با آنان قطع نکرده است و به کنار آرامگاه پدر و مادرش می رود و چراغ مزار آنها را همیشه روشن نگه می دارد، می آموزد که فردا خود او نیز باید این چنین در حقّ والدینش عمل کند.

در این زمینه احادیثی از ائمه اطهار علیهم السلام هست که نشان می دهد نیکی و احسان به والدین، مختصّ زمان حیات ایشان نیست؛ بلکه باید در زمان مرگِ آنان نیز استمرار داشته باشد،مانند:

ان العبد لیکون بارّا بوالدیه فی حیاتهما، ثم یموتان فلا یقضی عنهما دیونهما و لا یستغفر لهما فیکتبه اللّه عاقّا و انّه لیکون عاقا لهما فی حیاتهما غیر بارّ لهما فاذا ماتا قضی دینهما و استغفر لهما فیکتبه اللّه عزّ و جلّ بارّا.

همانا بنده ای نسبت به پدر و مادر خویش در زمان حیاتشان نیکوکار است؛ سپس آنها می میرند و او بدهی آنها را نمی پردازد و برای آنها آمرزش نمی خواهد. لذا خدا او را عاق و نافرمان می نویسد؛ و بنده دیگر، در زمان حیات پدر و مادر خود، مورد عاق آنهاست و نسبت به آنها نیکی نمی کند؛ ولی چون مُردند، بدهی آنها را می پردازد و برای آنها آمرزش می خواهد و خدای عزّ و جل، او را نیکوکار می نویسد.

- در روایات، سه معنا برای والدین وارد شده است:

١ - مراد از والدین، پیامبر خدا (ص) و علی(ع) است. در روایت از رسول خدا (ص) آمده است که فرمود:أنَا و علی أبوا هذه الاُمّة.

(من و علی علیه السلام پدران این امّت هستیم، و ماییم که در قرآن مجید نیکی به آنها سفارش شده است.)

و اگر پدر و مادر، سبب در به وجود آمدن هستند و علّت تولّدِ فرزند باشند، رسول خدا صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام سبب اعظم هستند. در حدیث قدسی، خداوند می فرماید:لولاک لما خلقت الافلاک.

اگر تو (رسول خدا صلی الله علیه و آله ) نبودی، فلکها آفریده نمی شد.

پس این دو وجود پاک و منوّر، سبب ایجاد عالم خلقت هستند.

از این جهت است که پیامبر (ص) ، پدر مؤمنین و همسران ایشان مادران مؤمنین گفته شده اند.

پس رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین (ع) ، پدران ما هستند. هر کس به آنان نیکی کند، مزد و پاداش نیکان را به او می دهند، و کسانی که بعضی را بر امیرالمؤمنین مقدّم داشتند، یقینا از اهل عقوق شمرده می شوند. 

پیامبر اکرم (ص) می فرماید:حقّ علی علی الناس کحق الوالد علی ولده.

(حق علی علیه السلام بر مردم، همانند حقّ پدر است بر فرزند.)

همان طور که بر تمام فرزندان لازم است حقوق پدران خود را رعایت کنند، بر امّت آنها نیز لازم، بلکه واجب است که حقّ امیرالمؤمنین علیه السلام ، بلکه ائمه اطهار علیهم السلام را رعایت نمایند.

فقال امیرالمؤمنین علیه السلام انّی کنت مع النّبی صلی الله علیه و آله فی صلاة صلاّها فضرب بیده الیمنی الی یدی الیمنی فاجتدبها فضّمها الی صدره ضمّا شدیدا، ثمّ قال لی: «یا علی!» قلت: «لبّیک یا رسول اللّه !»، قال: أنا و أنت أبوا هذه الاُمّة، فلعن اللّه من عقّنا»، قل: «آمین!» قلت: آمین!

(امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: من با پیغمبر بودم، در نمازی که با ایشان خواندم. دست راستش را به دست راستم گذاشت و به سینه خود چسبانید و فرمود: «ای علی!» عرض کردم: «بلی یا رسول خدا!». فرمود: من و تو پدران این امّت هستیم. لعنت خدا بر کسی که عاق ما باشد، بگو آمین!». من هم «آمین» گفتم.)

پذیرش ولایت اهل بیت علیهم السلام و محبّت نسبت به آنان، نه تنها فایده دنیوی دارد، به اعتبار اینکه پدرِ روحانی همه انسانهاست؛ بلکه سبب رهایی از آتش جهنّم است. در روایت است که:

قال جبرئیل للنبی صلی الله علیه و آله : و الذی بعثک بالحق نبیا لو انّ أهل الأرض یحبّون علیا کما تحبّه أهل السّماء ما خلق اللّه النّار.

(جبرئیل به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: قسم به کسی که تو را به نبوّت برگزید که اگر اهل زمین، علی را چون آسمانیان دوست می داشتند، خداوند هرگز جهنّم را خلق نمی کرد.)

٢- مراد از پدر، کسی است که علوم دینی را به انسان یاد داده است؛ چون او به عنوان معلّم سبب هدایت ما گردیده، و کسانی که انسانها را به واسطه تعلیم و تربیت از ضلالت و گمراهی نجات می دهند، علما و بزرگان دینی ما هستند که شبانه روز با آموزش و تألیف کتاب، بشر را از گرداب گمراهی به راه راست و طریق صحیح هدایت می فرمایند و با معارف الهی و علوم همیشه جاوید اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام آشنا می نمایند؛ مورد احترام هستند. اگر پدر، سبب حیات دنیوی است، یقینا معلّمان بزرگوار، سبب در حیات معنوی ما هستند. پس بر همه ماست که نسبت به معلمانمان نیکی کنیم و اگر مورد عاق آنها قرار گیریم، یقینا از اهل عقوق شمرده می شویم که از گناهکاران محسوب شده اند.

در اینجا ذکر این نکته ضروری است که فقها و علما و بزرگان تشیع در طول تاریخ با وجود تحمّل سختی ها و زندانها و مصائب زیاد، لحظه ای از تلاش و فعّالیت در ترویج مکتب امامت و ولایت، عقب نشینی نکرده اند و پی در پی به فعالیت های نورانی خود ادامه داده اند، و اگر امروز مکتب تشیع در دنیا نورافشانی می کند، در اثر توجّهات ائمه اطهار علیهم السلام و زحمات فقهای نام آور شیعه است و تاریخ پر فراز و نشیب آنها، گواه بر این مدّعاست و تألیفات گهربار آن بزرگواران که مثل نور در دنیا می درخشد و سبب هدایت میلیونها انسان است، شاهدی قوی بر این گفتار است که ذکر آنها بحث جداگانه ای می طلبد.

٣ - مراد از پدر و مادر، همین پدر و مادر ظاهری و دنیایی است که احترام آنها بر همه ما لازم است و آزار آنها از محرّمات شمرده شده و درقرآن و روایات معصومان علیهم السلام ، اشارات بسیاری به این موضوع شده است.

- تکرار کلمه‏ ى «رَبَّ» در آغاز دعاهاى حضرت ابراهیم(آیات ٣٥ الی٤١ سوره ابراهیم) نشانه تأثیر آن دراستجابت دعا و یا یکى از آداب دعاست. 

- در دعا هم به خود توجّه کنید و هم به دیگران(وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ).

- در دعا، بستگان انسان بر دیگران مقدّمند. «وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ» 

- در دعا، به فکر قیامت خود، فرزندان و جامعه باشید. «یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»

 - در این آیات سوره ابراهیم(ع) اشارات لطیفی وجود دارد که هر جا خداوند را بواسطه نعمتی عمومی (شامل خود و دیگران ) حمد کرده با عبارت (ربنا) او را خطاب نموده وهر جا که خداوند را بواسطه نعمت "خاص" خود ستایش کرده از عبارت (رب ) استفاده نموده است .

-یکی از آیاتی که در مورد سفارش به احترام به والدین و وجوب احسان به آنها و دعای خیر در حق آنها و سپاسگزاری از آنها در قرآن کریم آمده است آیه ی مورد بحث می باشد.

تکلیف امروز دوستای عزیزم:

حفظ آیه به همراه ترجمه و کاربرد

التماس دعا