آیه مباهله

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

جلسه ششم

فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ ﴿۶۱﴾ - سوره مبارکه آل عمران

ترجمه: پس هر که در این [باره] پس از دانشى که تو را [حاصل] آمده با تو محاجه کند بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم سپس مباهله کنیم و لعنت‏خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

سلام علیکم

معانی لغات:

فَمَنْ: پس هرکس که

حَآجَّکَ: محاجه کند با تو، مجادله کند با تو

فِیهِ: درآن، در این باره

مِن بَعْدِ: از بعد از

مَا جَاءکَ: آنچه آمده بسوی تو

مِنَ الْعِلْمِ: از علم

فَقُلْ: پس بگو

تَعَالَوْاْ: بیایید

نَدْعُ: بخوانیم

أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ: پسرانمان و پسرانتان

وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ: و زنانمان و زنانتان

وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ: و خودمان و خودتان

ثُمَّ: سپس

نَبْتَهِلْ: مباهله کنیم

فَنَجْعَل: پس قرار دهیم

لَّعْنَةَ اللّهِ: لعنت خدا (را)

عَلَى الْکَاذِبِینَ: بر دروغگویان

شان نزول: مسیحیان نجرانى مرکب از عاقب و سید و گروهى که با آنها بودند، خدمت پیامبر(ص) رسیدند و گفتند: آیا هرگز دیده‏اى فرزندى بدون پدر متولد شود، در این هنگام آیه "إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَ اللّهِ ..." نازل شد و هنگامى که پیامبر(ص) آنها را به مباهله دعوت کرد تا فرداى آن روز از حضرتش مهلت خواستند ولی پس از بازگشت، بزرگ مسیحیان به آنها گفت: شما فردا به محمد(ص) نگاه کنید، اگر با فرزندان و خانواده‏اش براى مباهله آمد، از مباهله با او بترسید، و اگر با یارانش آمد، با او مباهله کنید. زیرا چیزى در بساط ندارد. فردا که شد پیامبر(ص) آمد در حالى که دست على(ع) را گرفته بود و حسن(ع) و حسین(ع) در پیش روى آن حضرت راه مى‏رفتند و زهرا(س) پشت سرش بود. مسیحیان نیز بیرون آمدند در حالى که اسقف آنها پیشاپیششان بود. هنگامى که نگاه کرد که پیامبر(ص) با آن چند نفر آمدند، در باره آنها سؤال کرد به او گفتند: این پسر عمو و داماد او و محبوب‏ترین خلق خدا نزد او است و این دو پسر، فرزندان دختر او از على(ع) هستند و آن بانوى جوان دخترش زهرا(س) است که عزیزترین مردم نزد او، و نزدیک‏ترین افراد به قلب او است ...اسقف گفت: براى مباهله قدم پیش گذار. گفت:نه، من مردى را مى‏بینم که نسبت به مباهله با کمال جرأت اقدام مى‏کند و من مى‏ترسم راستگو باشد، و اگر راستگو باشد، به خدا یک سال بر ما نمى‏گذرد در حالى که در تمام دنیا یک نصرانى که آب بنوشد وجود نداشته باشد. اسقف به پیامبر اسلام(ص) عرض کرد: اى ابو القاسم! ما با تو مباهله نمى‏کنیم بلکه مصالحه مى‏کنیم. با ما مصالحه کن. پیامبر(ص) با آنها مصالحه کرد که دو هزار حله(یک قواره پارچه خوب لباس) و عاریت دادن سى دست زره، و سى شاخه نیزه، و سى رأس اسب، در صورتى که در سرزمین یمن، توطئه‏اى براى مسلمانان رخ دهد، و پیامبر(ص) ضامن این عاریتها خواهد بود، تا آن را بازگرداند و عهد نامه‏اى در این زمینه نوشته شد. و در روایتى آمده است اسقف مسیحیان به آنها گفت: من صورتهایى را مى‏بینم که اگر از خداوند تقاضا کنند کوه‏ها را از جا برکند چنین خواهد کرد. هرگز با آنها مباهله نکنید که هلاک خواهید شد، و یک نصرانى تا روز قیامت بر صفحه زمین‏ نخواهد ماند!

- مباهله در روز بیست وچهارم ذی الحجه سال دهم هجری اتفاق افتاده است.

- در این ماجرا تنها فاطمه زهرا(س) حضور داشت، پس چرا قرآن کلمه ‏ى جمع «نِسَاءنَا» را بکار برده است؟  

در قرآن مواردی هست که جمع بکار رفته است ولی منظور مفرد بوده است گرچه پیامبر مى‏توانست خود شخصاً نفرین کند وکارى به على، فاطمه، حسن و حسین‏ علیهم السلام نداشته باشد، ولى خدا و رسول، با این عمل به ما فهماندند که این افراد، یاران و شریکان رسول خدا در دعوت به حقّ و هدف او هستند و همراه او آماده‏ ى استقبال از خطر بوده و تداوم‏ گر حرکت او مى‏باشند.

- مباهله دراصل به معنى رها کردن و قید و بندراازچیزى برداشتن است، و "ابتهال" در دعا به معنى تضرع و واگذارى کار به خدا است. و اگر آن را گاهى به معنى هلاکت و لعن و دورى از خدا گرفته‏اند نیز به خاطر این است که رها کردن و واگذار کردن بنده به حال خود این نتائج را به دنبال مى‏آورد. اما از نظر مفهوم متداول، به معنى نفرین کردن دو نفر به یکدیگر است بدین ترتیب که افرادى که با هم گفتگو درباره یک مساله مهم مذهبى دارند در یک جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرع کنند و از او بخواهند که دروغگو را رسوا سازد و مجازات کند.

- اگر انسان ایمان به هدف داشته باشد، حاضر است خود و نزدیک‏ترین بستگانش را در معرض خطر قرار دهد.  

- فرزند دخترى، همچون فرزند پسرى، فرزند خود انسان است. «أَبْنَاءنَا» بنابراین امام حسن(ع) و امام حسین(ع) فرزندان پیامبرند. 

- على‏(ع)، جان رسول اللَّه‏(ص)است. «أَنفُسَنَا» 

-در مجالس دعا، کودکان را نیز با خود ببریم. «أَبْنَاءنَا» 

- اهل ‏بیت پیامبرعلیهم السلام مستجاب الدعوة هستند. «أَبْنَاءنَا، نِسَاءنَا، أَنفُسَنَا» 

- اگر مؤمنان محکم بایستند، دشمن به دلیل باطل بودنش عقب نشینى مى‏ کند. «نَدْعُ ... نَبْتَهِلْ» 

تکلیف این جلسه:

حفظ آیه به همراه معنا و موضوع

التماس دعا