حافظانِ وحی
حافظانِ وحی

حافظانِ وحی

عفو و گذشت

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

جلسه هجدهم

الَّذِینَ یُنفِقُونَ فِی السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ﴿۱۳۴﴾- سوره مبارکه آل عمران

ترجمه: همانان که در فراخى و تنگى انفاق مى‏کنند و خشم خود را فرو مى‏برند و از مردم در مى‏گذرند و خداوند نکوکاران را دوست دارد.

 

 

سلام علیکم

 

معانی لغات:

الَّذِینَ: کسانی که

یُنفِقُونَ: انفاق میکنند

فِی السَّرَّاء: در وسعت وگشایش، درشادمانی

وَالضَّرَّاء: و تنگدستی، و اندوه

وَالْکَاظِمِینَ: و فرو برندگان

الْغَیْظَ: خشم

وَالْعَافِینَ: و درگذرندگان

عَنِ: از

النَّاسِ: مردم

وَاللّهُ: وخدا

یُحِبُّ: دوست می دارد

الْمُحْسِنِینَ: نیکوکاران

                

- آیه شریفه بیان مى‏دارد که هر که اینگونه شد و به این ویژگیها آراسته گردید، نیکوکار است؛ و خداوند نیکوکاران را دوست دارد و به آنان پاداشى عظیم مى‏دهد.

 

- امام صادق‏(ع) فرمود: هیچ بنده‏اى نیست که خشم خود را فرو ببرد، مگر آنکه خداوند عزّت او را در دنیا و آخرت فزونى بخشد. 

- تقوا، از انفاق جدا نیست. أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ(در آیه ی قبل یعنی ١٣٣آمده) و در این آیه یکی از خصوصیات متقین را انفاق بیان میکند.

- انفاق، سخاوت مى‏خواهد

 

- نه در حال رفاه از محرومان غافل باشیم، و نه در تنگدستى بگوییم که ما خود گرفتاریم. «فِی السَّرَّاء وَالضَّرَّاء» 

- متّقین محکوم غرایز نیستند، آنان حاکم ومالک خویشتن ‏هستند و قادرند خشم خود را فرو برند. «الْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ»  

- تقوا، از سعه‏ ى صدر جدا نیست. «وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ» در جای دیگری از قرآن آمده است: "...وَأَن تَعْفُواْ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى...﴿۲۳۷ - سوره مبارکه بقره"(و اگر یکدیگر را ببخشید به تقوی نزدیکتر است) بخشش و سعه ی صدر از راه های رسیدن به تقواست.

 

- متّقى، منزوى نیست، بلکه با مال و اخلاق خوب خود، با مردم معاشرت مى‏کند. «یُنفِقُونَ، الْکَاظِمِینَ، الْعَافِینَ» 

- در عفو خطاکار، ایمان او شرط نیست. «وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ»  

- کسى که مى‏خواهد محبوب خدا شود باید از مال خود بگذرد و خشم وغضب را فرو برد که درنتیجه «وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» 

- انفاق به محرومان و گذشت از خطاى مردم، از مصادیق احسان و نیکوکارى است. «یُنفِقُونَ، الْکَاظِمِینَ، الْعَافِینَ، مُحْسِنِینَ» 

- در تفسیر دو واژه «سَّرَّاء» و «ضَّرَّاء» دو نظر ارائه شده است:

١. بعضى این دو واژه را به‏معناى«تنگدستى و گشایش» گرفته‏اند.

٢. و برخى آن دو را به «شادمانى و اندوه» معنا کرده‏اند و معتقدند آیه شریفه بیانگر این واقعیت است که این فراز و نشیبها وحالات گوناگون روحى، هرگز متقین و نیکوکاران را از انفاق در راه خدا باز نمى‏دارد.

- به‏اعتقاد دسته‏اى از مفسّران، ممکن است احسان و نیکى(باتوجه به وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ)، خود یکى دیگر از ویژگیهاى متقین و شرط تقوى‏ باشد. و در تفسیر واژه «احسان»، برخى برآنند که منظور این است که به کسانى نیکى کنى که در مورد تو بدرفتارى کرده‏ اند؛ چرا که نیکى به کسانى که به تو نیکى کرده‏ اند، نوعى دادوستد و معامله است، نه نیکى و نیکوکارى!

  

-آثار عفو و گذشت در روایات :(چند نمونه بعنوان مثال)
1-عفو و گذشت، گاه دشمنان سرسخت را به دوستان صمیمی مبدل می سازد.(با توجه آیه 34 سوره فصلت) 


2-عفو و گذشت، سبب بقای حکومت ها و دوام قدرت است. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «عفوالملوک بقاء الملک؛ عفو پادشاهان سبب بقا حکومت است.» ( بحارالانوار، ج 74، ص 168) چرا که از دشمنی ها و مخالفت ها می کاهد و بر دوستان و طرفداران می افزاید. 

 
3-سبب عزت و آبرو می گردد. رسول گرامی اسلام(ص) می فرمایند: «علیکم بالعفو فان العفو لایزید الا عزا؛ بر شما باد به عفو و گذشت، چرا که عفو چیزی جز عزت بر انسان نمی افزاید».(اصول کافی، ج 2، ص 108) 


4-عفو و گذشت جلو تسلسل ناهنجاری ها، خشونت ها و جنایت ها و کینه توزی ها را می گیرد و در واقع نقطه پایانی بر آن ها می گذارد. در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است:
«تعافوا تسقط الضغائن بینکم؛ یکدیگر را عفو کنید که دشمنی ها و کینه ها را از میان می برد».(کنز العمال، ج 3، ص 373، حدیث 7004) 


5-سبب سلامت روح و آرامش جان و در نتیجه باعث طول عمر است. رسول خدا(ص) فرمودند: «من کثر عفوه مدفی عمره؛ کسی که عفوش زیاد باشد، عمرش طولانی شود» (میزان الحکمه، ج 3، حدیث: 13184)
البته علاوه بر آثار و برکات اجتماعی عفو وگذشت، نتایج معنوی و پاداش های اخروی آن، بیش از این هاست. همان گونه که مولا امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «العفو مع القدره جنه من عذاب الله سبحانه؛ عفو و گذشت به هنگام قدرت سپری است در برابر عذاب الهی». (غررالحکم، ج 1، حدیث 1547)  

6- امام على (ع): عَلَیکَ بِمُداراةِ النّاسِ وَ اِکرامِ العُلَماءِ وَ الصَّفحِ عَن زَلاّتِ الخوانِ فَقَد اَدَّبَکَ سَیِّدُ الوَّلینَ وَ الخِرینَ بِقَولِهِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله : اُعفُ عَمَّن ظَـلَمَکَ وَ صِل مَن قَطَعَکَ وَ اَعطِ مَن حَرَمَکَ ؛
تو را سفارش مى‏کنم به مداراى با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دینى)؛ چرا که سرور اولین و آخرین، تو را چنین ادب آموخته و فرموده است : «گذشت کن از کسى که به تو ظلم کرده ، رابطه برقرار کن با کسى که با تو قطع رابطه کرده و عطا کن به کسى که از تو دریغ نموده است».(اعلام الدین، ص 96) 

7-رسول خدا (ص) می فرماید: إِذا اوقِفَ العِبادُ نادى مُنادٍ: لِیَقُم مَن أَجرُهُ عَلَى اللّه‏ِ وَلیَدخُلِ الجَنَّةَ قیلَ: مَن ذَاالَّذى أَجرُهُ عَلَى اللّه‏ِ؟ قالَ: العافُونَ عَنِ النّاسِ
هنگامى که بندگان در پیشگاه خدا مى‏ایستند، آواز دهنده‏اى ندا دهد: آن کس که مزدش با خداست برخیزد و به بهشت رود. گفته مى‏شود: چه کسى مزدش با خداست؟ مى‏گوید: گذشت کنندگان از مردم.)کنزالعمال، ج3، ص374، ح7009) 

8-پیامبراکرم (ص) : مَن عَفا عَن مَظلَمَةٍ أَبدَ لَهُ اللّه‏ُ بِها عِزّا فِى الدُّنیا وَالخِرَةِ
هر کس از ظلمى که در حق او شده گذشت کند، خداوند به جاى آن در دنیا و آخرت به او عزّت مى‏بخشد.(امالى طوسى، ص 182) 

9- امام علی (ع) می فرماید: زمانی که قدرت داری با گذشت باش و در زمان تنگدستی بخشنده و در عین نیازمندی ایثارگر، تا فضل تو به کمال رسد.
 

10- امام على (ع) : جازِ بِالحَسَنَةِ وَتَجاوَزعَنِ السَّیِّئَةِ ما لَم یَکُن ثَلَما فِى الدّینِ أَو وَهنا فى سُلطانِ السلامِ
(بدى یا خوبى را) به نیکى پاداش ده و از بدى درگذر، به شرط آن که به دین لطمه‏اى نزند یا در قدرت اسلام ضعفى پدید نیاورد. (غررالحکم، ج3، ص373، ح4788) 

  

تکلیف امروز دوستان عزیزم:

حفظ آیه به همراه ترجمه و کاربرد

التماس دعا

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد